Gelecek Kaygısı Nedir?
Gelecekle ilgili düşünmek insani bir özelliktir. Hatta gelecekle ilgili planlar yapmak ve karşılaşabileceğimiz durumlara karşı hazırlıklı olmaya çalışmak bazı problemlerin görülmesini engelleyebilir. Bu durum bir noktada tamamen normal kabul edilir. Ancak eğer kişi gelecekle ilgili düşüncelerini kontrol edemeyecek düzeye gelirse ve bu kaygılar kişinin işlevselliğini ve hayat kalitesini düşürmeye başlarsa gelecek kaygısından söz edillir. Günümüzde en sık görülen psikolojik problemlerin başında gelecek kaygısı gelmektedir.
Gelecek Kaygısı Nedenleri
İklim krizleri, yangınlar, terör saldırıları, ekonomik problemler ve pandemi gibi toplumsal olayların gündemde olması kişilerin varolan kişisel kaygılarını daha da artırmıştır. Sürekli olumsuz haberlere maruz kalmak kişilerde kaygı ve umutsuzluk gibi olumsuz duyguların oluşumuna neden olmuştur. Bireylerin bu süreçte sosyal medyada olumsuz haberlere daha çok ilgi gösterdiği ve olumlu haberlerden çok korku, öfke, endişe gibi yoğun duyguları içeren haberleri paylaşma eğiliminde oldukları gözlenmiştir.
Gelecek Kaygısı Kimleri Etkiler?
Mevcut durumlar nedeniyle herkeste bir miktar gelecek kaygısı görülmesi normal karşılanabilir ancak bu kaygı bazı insanlarda daha fazladır ve kişi normal hayat akışını devam ettirmekte zorlanır. Ergenlik döneminde olanlar, sınava hazırlananlar ve iş arayanlar günümüzde gelecek kaygısının en yoğun görüldüğü grup olarak değerlendirilebilir. Gelecek kaygısı herkeste görülebilse de bu kaygının kontrol edilebilmesi bazı durumlarda daha kolaydır. Sevgi dolu ve destekleyici ailelere sahip bireylerin zorluklara dayanma gücü daha fazladır ve gelecek korkusunu daha az yaşamaktadır. Bu durum bize aile bağları ve sosyal desteğin kaygı bozukluklarında ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.
Gelecek Kaygısının Belirtileri Nelerdir?
Gelecek kaygısı sürekli kişinin gündeminde olursa kişi sürekli gelecekle ilgili düşüncelerle gelmemiş geleceği kontrol etmeye çalışır. Öyle ki bir süre sonra kişi kendini hayatın birçok alanından çekebilir ve dışarı çıkmaktan vazgeçebilir. Umutsuzluğa kapılıp depresyona girebilir. Gelecek kaygısının şiddeti ve süresi kişiden kişiye değişse de belirtiler genel olarak aşağıdaki gibidir:
-Odaklanmada zorluk
-Keyif alınan aktivitelere karşı ilgi kaybı görülmesi
-Ürkeklik, sinirlilik veya huzursuzluk
-Duyguları kontrol etmede güçlük
-Kişinin kendini duygusal olarak hissiz hissetmesi
-Kas ağrıları ve gerginliği
-Bulantı, kusma veya iştahsızlık
-Uyku problemleri
Gelecek Kaygısı Tedavisi
Gelecek kaygısı, kaygı bozuklukları alt başlığında değerlendirilir ve tedavisi terapi veya ilaçlı olmak üzere 2 şekilde planlanabilir.
Terapi
Terapiler, kaygı bozukluklarında kaygıların kaynağını bulabilmek açısından en etkili tedavi yöntemleridir. Terapi süreci ile birlikte kişi strese ve kaygıya yol açan kaynakları bulabilir. Böylelikle kişinin bu kaynakları fark ederek onları yönetmesi daha kolay hale gelir.
Bilişsel ve Davranışsal Terapi
Bilişsel ve davranışı terapi, kişilerin duygu ve davranışlarını oluşturan şeyin düşünceleri olduğu tezine dayanır. Yani yaşamda başımıza gelen olayları, içinde bulunduğumuz durumları değerlendirme biçimimiz duygularımızı şekillendirir. Eğer kişi olumsuz duygular hissediyorsa muhtemelen düşüncelerinde bir olumsuzluk vardır.
Bazı kişiler olumsuz düşünme biçimini bir alışkanlık haline getirir ve hayata sürekli olarak olumsuz bir pencereden bakarlar. Bu nedenle bir türlü olumlu duygular yaşayamazlar.
Bilişsel ve davranışçı terapinin amacı kişinin olumlu değil objektif, gerçekçi ve işlevsel düşünme biçimini öğrenmesidir. Bunu sağlamak için bilişsel yeniden yapılandırma teknikleri kullanılır. Ancak bu teknikleri uygulamak belli bir süreç gerektirir.
Çünkü düşünce biçimleri çocukluk döneminde oluşmaya başlar ve çocukluk yaşantıları, kişilik yapısı, anne-baba tutumu gibi pek çok faktör düşünce biçimimizin oluşmasında etkendir ve genellikle anlık bir şekilde oluşmamıştır. Anlık bir şekilde oluşmayan bu yapıyı kalıcı bir şekilde değiştirmek istek, motivasyon ve bu konuda uzman bir profesyonelden yardım almayı gerektirir.
Psikolog Ayşegül Sezgin